موسیقی راک و تلفیقی بر مدار تغییر
سه، چهار سالی است که گروههای موسیقی راک و تلفیقی توانستهاند در جذبِ مخاطب، همپای همکاران خود در عرصه موسیقی پاپ ظاهر شوند و موفقیتهای بسیاری به دست آورند. شاید هم به همین خاطر است که برنامههایی چون «شب شنبهها» به راه افتاد تا در کنار جریان اصلی برگزاری کنسرتها، تجربیات متفاوتی را نمایان کند. به این جریان میتوان جشنواره موسیقی فجر را هم اضافه کرد که از سال 94 بخش مجزایی برای گروههای تلفیقی در نظر گرفت تا به این ترتیب تنها جشنواره رسمی موسیقی کشور هم -هر چند کمی دیر- در موفقیتهای این گروهها سهیم شود.
البته شروع سال جدید برای فعالان این حوزه همانند سال گذشته پربار بوده و برخی از آنها در شهرهای مختلف ایران، اجراهای نوروزی خود را روی صحنه میبرند. در این گزارش مروری داشتهایم بر اتفاقات مهم موسیقی راک و تلفیقی در سال 95 ؛ از آلبومهای پرتعدادی که منتشر شدند و چهرههای جدیدی که معرفی شدند تا خوانندگانی که برخی از آنها بعد از مدتها حضور در عرصه موسیقی تازه امسال توانستند با مخاطبان خود در سالنهای کنسرت دیدار کنند و حواشی و اتفاقات بعضاً جالبی که موزیسینهای این ژانر، با آن دست و پنجه نرم کردند.
البته که در این گزارش به هنرمندانی پرداختهایم که به نوعی در مارکت موسیقی آلترناتیو نقش پررنگی دارند، وگرنه صرفاً در حوزه نشر، امسال آلبومهایی نظیر «این همانی»، «آدم آدم است»، «یال و باد» و… منتشر شدند که آلبومهای غیرقال انکاری به لحاظ کیفی بودند.
اجراهای متفاوت سال 95
در ابتدای سال 95، گروههای موسیقی راک و تلفیقی با کنسرتهای پرتعدادشان، حضور قدرتمندی داشتند، هرچند که در ادامه این مسیر با همان قدرت اولیه پیش نرفتند اما چند اجرای متفاوت در میان آنها، خودنمایی میکرد که علاوه بر جذب مخاطب، توانستند نگاه منتقدین را هم متوجه خود کنند:* پروژه «کماکان» به خوانندگی مهدی ساکی در برنامه «شبهای جز» و «جشنواره موسیقی فجر» که یک اجرای مینیمال تأثیرگذار و منحصر به فرد داشت و به اعتقاد کارشناسان، یکی از بهترین اجراهای سال 95 بود. آنها بهزودی دومین آلبوم خود با نام «کماکان 2» را منتشر خواهند کرد.
اخبار ویژه سال 95
جدایی به خاطر شلوار سفید؟!
گروه «دنگشو» در طول سالها فعالیت خود خوانندههای مختلفی داشته اما جدایی سعید آتانی از این گروه، یکی از پرحاشیهترین جداییهای گروه تا به امروز بوده. در حالی که قرار بود در اجرای مرداد ماه دنگشو سعید آتانی هم حضور داشته باشد، ناگهان این خواننده شب قبل از کنسرت در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد که در این کنسرت حضور نخواهد داشت.
طاها پارسا در یک نشست خبری که شهریورماه برای تشریح فعالیتهای آینده دنگشو برگزار شد، درباره جدایی از این خواننده گفته بود: «ما یک اجرای آنلاین برگزار کردیم و لباسی که او پوشید ما را شگفتزده کرد! ما همیشه قبل از اجرا برای لباس جلسه برگزار میکنیم و همگی سیاه پوشیده بودیم ولی او سفید پوشیده بود. احساس کردیم در آن اجرا هم کیفیت اجرایش مثل همیشه نبود. یا انگیزهاش برای گروه خودش بیشتر بود. شایا هم به عنوان رهبر ارکستر در آن اجرا راضی نشد و ما هم ترجیح دادیم کیفیت خودمان را حفظ کنیم.»
آتانی در بخشهایی از گفت و گوی خود درباره این جدایی به «موسیقی ما» گفته بود: «پس از مدتی دیدم که روی مسائل قرارداد، بازیهایی ایجاد شده. در یکی از اجراهای برج میلاد من ساوندچک نمیشدم یا میکروفونم روی استیج خاموش بود و مسائلی از این دست پیش میآمد که دلگیری ایجاد میکرد. دوستان گفته بودند که ما قبل از هر کنسرت جلسه لباس داشتیم ولی چطور میشود که در اجرای فروردینماه، من نمیدانستم ست لباس چیست؟ در اجرای آنلاین من بدون اینکه از ست گروه با خبر باشم لباسی را که خیلی هم مورد توجه قرار گرفت را پوشیدم. منظورم همان لباس معروف است! مشکل دیگر من این بود که پس از آلبوم «اتاق گوشواره» عملکرد ضعیفی داشتیم و پس از شش ماه فقط چند اجرای رسمی برگزار کردیم. وقتی میگویند مخاطب کمتر باشعور کارهای ما را گوش کند بهتر است چه معنایی میدهد؟ یعنی بقیه بیشعور هستند؟»
سال گذشته برخی از چهرههای موسیقی آلترناتیو، خبر از فعالیتهای انفرادی خود در کنار گروههایشان دادند و تعدادی از آنها هم نظیر داریوش آذر و امید نعمتی از گروه پالت سینگلترکهای خود را منتشر کردند.
یکی دیگر از این چهرهها کیان پورتراب (خواننده، آهنکساز و سرپرست گروه کامنت) بود که خرداد سال 95 خبر از انتشار اولین آلبوم انفرادی خود داد و کمتر از یک ماه بعد، اولین سینگلترکاش با نام «تکهها» را در فضای موسیقی امبینت و الکترونیکِ روز دنیا منتشر کرد. او که طرفداران خاص خود را هم دارد، در جشنواره موسیقی فجر توانست اولین اجرای مستقل خود را با قطعاتی از آلبوم جدیدش برگزار کند.
نکته قابل توجه این اجرا، اتمام بلیتهایش آن هم در حالی بود که مخاطب هیچ یک از قطعاتش را نشنیده بود. تمام این اتفاقات در حالی رخ داد که قرار بود چهارمین آلبوم گروه «کامنت» هم منتشر شود اما به نظر میرسد این گروه با همان آلبوم قبلی، با طرفداران خود خداحافظی خواهد کرد.
شاید بتوان گروه «پالت» را یکی از پرکارترینهای سال 95 خواند که با برنامهریزیهایشان، 12 ماه گذشته را آهسته اما پیوسته گذراندند و تقریباً در هر ماه، نامشان با یک اتفاق، تیتر رسانهها شد. البته که حضورشان فقط محدود به رسانههای کاغذی و فضای مجازی نشد و حضور نسبتاً پررنگی هم در رسانه ملی داشتند.
آنها علاوه بر کنسرتهایی که در شهرستانها نظیر اصفهان، کیش، رشت و… داشتند، در تهران هم 10 سانس روی صحنه رفتند. تیتراژ سریال پرمخاطب «لیسانسهها»ی سروش صحت را خواندند. در برنامه «سه ستاره» احسان علیخانی برای همین تیتراژ حضور پیدا کردند که قطعه آنها با رأی مردم توانست به عنوان یکی از سه تیتراژ برتر سال 95 انتخاب شود؛ این انتخاب در حالی رخ داد که آنها رقبای سرسخت و پرطرفداری از موسیقی پاپ داشتند که همگی به شدت برای کسب رأی در تکاپو بودند. کسب تندیس تیتراژ برتر برنامه «سه ستاره» توسط گروه پالت به زعم برخی منتقدان، نشانهای جدی از تغییر ذائقه مخاطبان بود.
علاوه بر اینها، در برنامههای موسیقایی تلویزیون نظیر «ساعت 25» حضور پیدا کردند و روز 30 اسفند به عنوان مهمان نوروزی در شبکه دو حاضر شدند. حضورشان در برنامه «خندوانه» را هم می توان به این فهرست اضافه کرد. البته که فعالیتشان به همینها ختم نشد و دهم اسفندماه اولین آلبوم صوتی- تصویری خود را با نام «تمام ناتمام» منتشر کردند که علاوه بر پخش فروشگاهی، با پخش مویرگی توانست در سطح وسیعی در بازار منتشر شود. آنها همچنین با انتشار این آلبوم، عنوان اولین گروه منتشرکننده آلبوم EP در ایران را هم یدک میکشند.
امسال برای کریستف رضاعی سال متفاوتی بود. او که در این سالها به عنوان یکی از آوانگاردترین چهرههای موسیقی تلفیقی شناخته شده، امسال توانست سیمرغ بلورین بهترین موسیقی متن فیلم را برای «نگار» به کارگردانی رامبد جوان از آن خود کند. جایزهای که برایش قابل پیشبینی نبود و درباره آن به موسیقی ما گفته بود: «من پارسال بیشتر انتظار دریافت سیمرغ را داشتم. چون ساخت موسیقی فیلم «نگار» خیلی دیر انجام شد. درواقع فرصت کافی برای ساخت و پرداخت موسیقی این فیلم، آنطور که ایدهآل خودم باشد، وجود نداشت و ممکن است بخواهم برخی از قطعهها را دوباره بازبینی کنم.»
تمام این اتفاقات در حالی افتاد که اردیبهشت ماه فیلم «اژدها وارد می شود» مانی حقیقی با آهنگسازی او اکران شد؛ فیلمی که بسیاری حتی خود کریستف رضاعی معتقد بود موسیقی اش می توانست در جشنواره فیلم فجر سال گذشته برنده سیمرغ باشد که خب فقط به یک نامزدی اکتفا کرد.
شهریور سال گذشته گروه دارکوب قطعه «تندیسی از سراب» را با صدای محمد ذاکرحسین و ترانه ای از روزبه بمانی منتشر کرد. اما یکی از غافلگیری های این گروه که به عنوان عیدی برای مخاطبانش در نظر گرفته شده بود، انتشار قطعه «من دیوانه» با صدای احسان خواجه امیری بود. این خبر هم برای طرفداران دارکوب خبر خوبی بود که بعد از ماه ها می توانستند اثر تازه ای از گروه محبوب خود بشنوند و هم برای طرفداران خواجه امیری خبر خوشایندی بود. این همکاری پرهیجان گروه داکوب، پس از انتشار آثاری از این گروه با صدای حامد بهداد، مهران مدیری و علی زندوکیلی بود.
اتفاق دیگری که برای سرپرست این گروه یعنی همایون نصیری افتاد، انتخاب او به عنوان آرتیست پرکاشن دیجیتال کمپانی «یاماها» در مهرماه سال 95 بود که در این برنامه برای اولینبار از جدیدترین پرکاشن دیجیتال شرکت یاماها به نام DTX رونمایی شد. همایون نصیری در سال 1386 هم به عنوان آرتیست کمپانی meinl معرفی شده بود که به همین منظور مراسم بزرگداشتی روز جمعه 9 مهرماه در پاسداشت دو دهه نوازندگی در موسیقی ایران برای همایون نصیری برگزار شد.
این اتفاقات بین المللی محدود به همین موضوع نبود و او توانست برای دومین بار در دو سال اخیر، در خردادماه با حکیم لودین (یکی از نوازندگان جهانی ساز پرکاشن) همنوازی کند.
گروه دارکوب اعلام کرد که در بهار سال جاری کنسرتی برگزار خواهد کرد تا به این ترتیب بتوانند طرفدارانش را پس از ماه ها از نزدیک ملاقات کند.
اردیبهشت سال 90 بود که فرشید اعرابی روی صحنه برج میلاد رفت و بعد از آن به مدت 5 سال اجرایی نداشت. اتفاقی که درباره آن گفته بود: «همه آثار من در فضای جنگ و صلح و حمایت از فرهنگ ایرانی بوده. من همیشه از جنگ و فقر و اعتیاد گفتهام و سعی کردهام امید را به جامعه تزریق کنم. چند ویدئوی کوتاه در کنسرتهای من پخش شد که در تقدیر از مقام شهدا بود. فکر میکنم برخی سوءبرداشتها باعث این قبیل برخوردها شده است.»
اما خرداد سال 95 پایان انتظارهای این هنرمند بود و به این ترتیب با اجرایی که در برج آزادی داشت، توانست بار دیگر کنسرتهای خود را از سر بگیرد و با اجرای دیگری که در دیماه برگزار کرد، توانست با دو اجرای صحنهای، سال 95 را سپری کند.
شامگاه روز نهم تیرماه خبر بستریشدن آریا عظیمینژاد در بیمارستان همه را در بهت و حیرت فرو برد. چون او سابقه بیماری خاصی نداشت و تا روز قبل از این اتفاق به گفته دوستانش در سلامتی کامل بود. این آهنگساز مطرح به دلیل گرفتگی رگ قلب به بیمارستان مراجعه میکند اما با نظر پزشکان بستری میشود و عمل جراحی روی قلب او صورت میگیرد. خالق موسیقی تصنیف «آمدم ای شاه پناهم بده» چند روز بعد از بیمارستان مرخص شد. در این مدت موجی از نگرانی در فضای مجازی بابت بیماری آریا عظیمینژاد ایجاد شد و تا چند روز او در تیتر اصلی اخبار قرار داشت.
البته او اواخر زمستان 95 پرده از یک راز هم برداشت و با اعلام اینکه سالها قبل مشکل شنوایی داشته، اعتراف کرد به دلیل اینکه نمیتوانسته موسیقی را کنار بگذارد، برای ده سال کاملاً شنوایی خود را از دست میدهد و با درمانهایی که روی او صورت گرفت، دوباره توانست شنوایی خود را بهدست آورد.
برخی از چهرههایی که سال نسبتاً پرکار یا متفاوتی را پشت سر گذاشتند
طبعاً کلمه «پرکار» در این ژانر، معنای متفاوتی نسبت به پرکاری در موسیقی پاپ و حتی سنتی دارد و با اینکه در سالهای اخیر فضا برای فعالیتِ هنرمندان این ژانر بازتر شده، اما همچنان تعدادشان تفاوت زیادی با موزیسینهای دیگر ژانرها دارد. در این بخش نگاهی داشتهایم به موزیسینهایی که سال متفاوتی را پشت سر گذاشتند.
- * میلاد درخشانی از جمله هنرمندانی بود که سال گذشته با انتشار چندین ویدئو، انتشار سینگل ترک، برگزاری کنسرت و داوری بخش موسیقی تلفیقی جشنواره موسیقی فجر سال خوبی را پشت سر گذاشت.
- * «کاکوبند» با خواندن تیتراژ سریال «آسپیرین» و همچنین پخش موسیقیاش در ابتدای برنامه «ماه عسل» و برگزاری چندین کنسرت در سال گذشته، توانست حضور پررنگی در موسیقی داشته باشد.
- * هر چقدر که گروه چارتار سال 95 را با انتشار موزیک ویدئوی «آسمان هم زمین میخورد»، تور کنسرتهایش در خارج از ایران و اجراهایی که در فضای باز برج میلاد داشت، پرقدرت آغاز کرد اما شش ماه دوم سال، در سکوت کامل خبری فرو رفت و به این ترتیب نسبت به سالهای گذشته نتوانست حضور پررنگی در موسیقی داشته باشد.
- * گروه «دال» در اردیبهشت سال گذشته اولین آلبوم رسمی خود به نام «گذر اردیبهشت» را روانه بازار موسیقی کرد و در ادامه قطعه «در دست باد» را منتشر کردند. آنها سپس اولین کنسرت مستقل خود را شهریورماه در تالار وحدت تهران روی صحنه بردند که این اجرا برای سه شب دیگر در دیماه تمدید شد. اواخر سال هم دومین تکآهنگشان را به نام «فصل آخر» منتشر کردند و به این ترتیب سال خوبی را پشت سر گذاشتند.
- * پدرام درخشانی، در سال 91 پس از انتشار آلبوم «رومی3»، مدتی از فضای انتشار آلبوم دوری کرد که خودش دلیل آن را نداشتن حرف و ایدهای تازه عنوان کرده بود. اما سال گذشته تازهترین آلبوم بیکلام خود را با نام «بزم بیجانان» منتشر کرد و به این ترتیب بعد از چهار سال دوباره توانست به دنیای موسیقی بازگردد. البته این تنها حضورش در سال 95 نبود و در شهریورماه، با یک کنسرت از تازهترین گروه خود با نام «نوباز» رونمایی کرد.
- * گروه «بمرانی» یکی از چهرههای موفق موسیقی آلترناتیو در سال گذشته بود. آنها با انتشار دومین آلبوم رسمی خود یعنی «گذشتن و رفتن پیوسته»، علاوه بر جذب مخاطب بیشتر، توانستند نظر بسیاری از کارشناسان را هم به سمت خود جلب و آنها را غافلگیر کنند و در ادامه با کنسرتشان در جشنواره موسیقی فجر، سال متفاوتی را پشت سر بگذارند.
- گروه داماهی با چند اجرایی که در تهران و شهرستان ها داشت و همچنین انتشار قطعات «دیوانه» که خیلی زود تبدیل به یکی از قطعات محبوب گروه شد و اولین حضورش در تیتراژ یک برنامه تلویزیونی با نام «بیمار استاندارد» که عید نوروز روی آنتن رفت، بیشتر زمان خود را روی تولید آلبوم جدیدش گذاشت و اعلام کرد که سال 96 دومین آلبوم خود را منتشر خواهد کرد.